Ένας Αρκάς στο Πέτα της Άρτας...

Οδοιπορικό στο Πέτα Άρτας

(Απόσπασμα ταξιδιωτικού κειμένου με τίτλο

«ΤΟ ΠΕΤΑ ΑΡΤΑΣ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΚΑΙ ΤΟ ΧΡΟΝΟ»)

Του Βασίλη Κωνσταντή Σχίζα

Εκδότη-Δημοσιογράφου

Βρισκόμαστε στην κεντρική πλατεία του Πέτα Άρτας. Τριγύρω στα παραδοσιακά καφενεία και τις καφετέριες κάθονται ράθυμοι πελάτες. Αντίκρυ μας το Δημαρχιακό κατάστημα και η έδρα του Καποδιστριακού Δήμου Πέτα μέχρι χθες και σήμερα του Καλλικρατικού Δήμου «Νικολάου Σκουφά». Ανακαινισμένα πετρόκτιστα και κεραμοσκεπή οικήματα συμπληρώνουν το χώρο της πλατείας. Τα βαθύσκιωτα αιωνόβια πλατάνια στην άκρη είναι όαση του καλοκαιριού. Ατενίζεις μπροστά σου το ψηλό καμπαναριό που αγόρασε την καμπάνα ο άρχοντας του Πέτα Γιώργος Μόστρας. Μαζί και ο Επιτάφιος που υπάρχει σε ειδική θήκη εντός του πετρόκτιστου Ιερού Ναού Αγίου Γεωργίου, που αγόρασε από Αλβανούς καθώς περνούσαν από εδώ μετά τα Ορλωφικά (1770) με τα γνωστά επακόλουθα στην Πελοπόννησο.

Όλα είναι από την Ι. Μονή Παναγίας των Αιμυαλών, που είναι στην ιδιαίτερη πατρίδα μου Δημητσάνα – Γορτυνίας. Σημειώνει περί του Επιταφίου Πέτα ο Καθηγητής Α. Ορλάνδος στα «Ηπειρωτικά Χρονικά», 4 (1929) σελ. 111 σημ. 1, τ’ ακόλουθα: «Είναι έργον Πελοποννησιακής τέχνης, προέρχεται δε εκ τινος των αυτόθι μονών των λεηλατηθεισών υπό των Αλβανών κατά την εν έτει 1771 γενομένην επιδρομήν των, ότι ούτοι όχι μόνον πλείστας πόλεις ελεηλάτησαν, αλλά και τους κατοίκους αυτών εφόνευσαν ή ηχμαλώτισαν, συναποκομίσαντες κατά την εις Αλβανίαν επιστροφήν των και πλούσια λάφυρα, ιδία εκ των μονών. Τούτο συνάγεται εκ σημειώματος γεγραμμένου επί Ευαγγελίου , ανήκοντος εις το ναόν του Αγίου Γεωργίου του Πέτα και τυπωθέντος εν Ενετία 1765. Το σημείωμα τούτο έχει ως εξής: «1771 Ιουλίου 10. Το παρόν εβαγγέλιον αγοράσθι παρ εμού γεοργίου μώστρα από τους αρβανίτες τον κερόν όπου εγίρισαν από τον μωρέαν όπου έφεραν ιερά σκέβι και σκλάβους επήρα και εγό μέρος από αυτά: Εβαγγέλιον, Επιτάφιον, σταυρούς και άλλα ιερά σκέβι και τα οπία τα αφιέρωσα εις την εκκλησία του αγίου Γεωργίου εις χορίον του Πέτα ις μνημοσινό μου και τον γονέον μου και εσαή ενθύμιον και υπόσχεσιν ι εβρεθέντες ιερείς να μνιμονέβουν τα ονόματα όπου τους έδοσα».

ΘΥΜΙΖΟΥΜΕ τα δεινοπαθήματα των Πελοποννησίων μετά την καταστολή της Επανάστασης του 1770 υπό των Αλβανικών στιφών που διεκτραγωδούν πολλοί συγγραφείς. Η μονή των Αιμυαλών είναι γνωστή από την προδοσία και καταστροφή των κλεφτών, συγγενών του Κολοκοτρώνη: 1806 Φεβρουαρίου 1, εκινιγισα(ν) τους κλεφ(τ)ες και του(ς) εσκότασαν (εσκότωσαν) του(ς) κολοκοτρονεους και τον γιοργο.

(Έξι παλικάρια, συγγενείς του Θεοδ. Κολοκοτρώνη, κλείστηκαν στο Ληνό (μικρή αποθήκη – πατητήρι σταφυλιών) με αρχηγό τον αδελφό του Γιάννο Κολοκοτρώνη (Ζορμπά). Προδόθηκαν από ένα καλόγερο ο οποίος φοβήθηκε από την παρουσία τους. Έδωσαν σκληρή μάχη με τους Τούρκους που κατέφθασαν και βρήκαν τραγικό θάνατο).

ΕΙΜΑΣΤΕ ακόμη στην πλατεία του Πέτα. Ανηφορίζουμε για το Μνημείο των Φιλελλήνων που έπεσαν στον ιερό χώρο με την Καταστροφή της 4ης Ιουλίου 1822. φτάνουμε απ’ τον ανηφορικό δρόμο στο σταυροδρόμι που συνεχίζει δεξιά μας για το Μνημείο η οδός Φιλελλήνων. Αριστερά μας αρχίζει η οδός Ζωγράφου Γιάννη Βαγενά, που έφυγε νωρίς απ’ τη ζωή. Η κάθοδος, δεξιά μας, όπου ευρίσκεται το διώροφο πετρόκτιστο σπίτι του συγγραφέα Λευτέρη Β. Τζόκα, με κατεύθυνση προς τον Αγιασμό, συναντά την Περιφερειακή οδό. Διαβάζουμε στην αναρτημένη πινακίδα του Δήμου: «Οδός Γεωργίου Καραϊσκάκη», με συμπληρωματικές πληροφορίες για τον επισκέπτη του Πέτα.

Η σηματοδότηση διασταύρωσης των οδών Γιάννη Βαγενά και Γεωργίου Καραϊσκάκη

ΤΕΚΜΗΡΙΩΝΟΝΤΑΣ τα γραπτά κείμενα και την παράδοση που έφτασε σ’ εμάς σημειώνω: Ο στρατηγός Γεώργιος Καραϊσκάκης από τη Σκουλικαριά της Άρτας κι όχι το Μαυρομάτι – Καρδίτσας, έφυγε από την οδό αυτή για τα Ραδοβύζια, καθώς διεφώνησε και δεν πολέμησε στην ιστορική μάχη του Πέτα.

Ήταν η 15η Ιουλίου 1822 με το παλιό ημερολόγιο ή η 3η Ιουλίου με το καινούργιο, που πραγματοποιήθηκε σε σπίτι Δημογέροντα στην πλατεία του Πέτα «Πολεμικό Συμβούλιο» πριν τη μάχη. Σ’ αυτό συμμετείχαν επί κεφαλής ο Πρωθυπουργός Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, από Ελληνικής πλευράς οι: Γ. Καραϊσκάκης, Μ. Μπότσαρης, Γ. Μπακόλας, Γ. Βαρνακιώτης, Ανδρ. Ίσκος, Σπύρος Πανάς κ.α. Από τους Φιλέλληνες ήταν εκεί, ο γέρο-Ντάνια, Νόρμαν, Σεβαλιέ, Ταρέλλα, Μιζέρφσκι, Μινιάκ… Συζητούσαν πολλές ώρες και έβαζαν κάτω χάρτες και αριθμούς πολεμιστών.

Οι δικοί μας στρατηγοί επέμεναν στον γνωστό κλεφτοπόλεμο, πλην του Μαυροκορδάτου. Οι Φιλέλληνες θα εφάρμοζαν για πρώτη φορά τον τακτικό πόλεμο. Θα σχημάτιζαν «τετράγωνο» της Ναπολεοντείου τακτικής («μπαταγιόν καρρέ»). Για τα γεγονότα και τα συμβάντα πριν και μετά τη μάχη, την απροθυμία και τη γκρίνια, τη δυσφορία που επικρατούσε γράφτηκαν πολλά. Έγιναν διαπληκτισμοί του Γ. Καραϊσκάκη – Μ. Μπότσαρη – Μαυροκορδάτου και Γ. Μπακόλα. Το βέβαιο είναι ότι ο Γ. Καραϊσκάκης σηκώθηκε απ’ το τραπέζι και βρίζοντας τους είπε: «Δεν σκοτώνω τα παλικάρια μου εγώ». Τα πήρε, περίπου 800, και κατηφόρισε για τον Αγιασμό κι εκείθεν στα Ραδοβύζια. Δεν έλαβε μέρος στη μάχη που σκοτώθηκαν πολλοί και η αφρόκρεμα, τα 2/3 των Φιλελλήνων που ήρθαν τότε στην Ελλάδα…

Η οδός Γεωργίου Καραϊσκάκη, απ’ την οποία διέφυγε ο στρατηγός. Προτείνεται για την ακρίβεια της ιστορικής πραγματικότητας να μετονομασθεί σε «Οδό Διαφυγής Γεωργίου Καραϊσκάκη»

Προτείνω στη νέα Δημοτική Αρχή, η «Οδός Γεωργίου Καραϊσκάκη» να συμπληρωθεί με «Οδός Διαφυγής Γεωργίου Καραϊσκάκη», το σωστότερο. Ανηφορίζουμε για το Μνημείο στο λόφο. Εδώ τέλεια εγκατάλειψη επικρατεί. Διαβάζουμε τα ονόματα των Δανών, Γερμανών, Πολωνών, Γάλλων κ.α., που είναι λίγα εν συγκρίσει με αυτούς που σκοτώθηκαν στη μάχη. Το κενοτάφιο είναι μικρό και οι σπασμένες πλάκες πιστοποιούν την εγκατάλειψη και η χαρακιά στο βράχο, για να γίνει ένας μικρός χώρος στάθμευσης αυτοκινήτων. Ήταν χρήσιμος; Αναρωτιόμαστε αν αυτές τις άσκοπες κι επιπόλαιες πράξεις κάθε Δημοτικής Αρχής δεν είναι σημεία αναφοράς για τους επίγονους.

ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ιδιαίτερη τιμή γι’ αυτούς που έχυσαν το αίμα τους στον ιστορικό χώρο του Πέτα. Οι Φιλέλληνες που ήρθαν από τα πέρατα, της οικουμένης, περίπου είκοσι χωρών, ν’ αναγράφονται σωστά τα ονόματά τους κι όχι στη μαρμάρινη πλάκα του 1885. Να είναι αντάξια η τιμή στην ιερή μνήμη των θυσιασθέντων. Να μη μας γεμίζει θλίψη με τα σημερινά. Ας αναλογισθούμε τα λόγια του Στρατηγού Νόρμαν που πήγε πάνω στο ετοιμοθάνατο άλογό του στη Λαγκάδα, ν’ αναγγείλει στον Πρωθυπουργό Αλέξ. Μαυροκορδάτο: «Τα χάσαμε όλα Υψηλότατε, εκτός της τιμής μας»! Και ο αρχηγός αναλύθηκε στα δάκρυα για απάντηση.

ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΩΝ/ΝΤΗ ΣΧΙΖΑΣ

Εκδότης – Δημοσιογράφος

ΚΕΝΤΡΙ: Ο Βασίλης Κωνσταντή Σχίζας δεν είναι από τα μέρη μας, είναι από την Αρκαδία και συγκεκριμένα από το ορεινό χωριό Σέρβου...
Δεν ξέρω πότε ήρθε στην περιοχή μας και περπάτησε στο Πέτα, ίσως στις αρχές του μήνα, με την ευκαιρία της εκδήλωσης της Αερολέσχης Δυτικής Ελλάδας, που έγινε στις Εργατικές Κατοικίες την Κυριακή 3 Ιουλίου...
Γιατί ο Βασίλης Κωνσταντή Σχίζας εκτός από Εκδότης και Δημοσιογράφος είναι επίσης μόνιμο τακτικό μέλος της Αεροπορικής Ακαδημίας Ελλάδος...
Όπως και να 'χει, η αγάπη του για τον τόπο είναι δεδομένη και μας τιμά...